Όπως έχετε αντιληφθεί η ανάγνωση (η μελέτη του τι δείχνει η μαστογραφία) δεν είναι μία εύκολη δουλειά. Για αυτό και υπάρχουν ακτινολόγοι που ασχολούνται μόνο με τον μαστό (ή κυρίως με τον μαστό), όπως υπάρχουν οι μαστολόγοι, που είτε είναι χειρουργοί είτε γυναικολόγοι, ασχολούνται μόνο με τις παθήσεις του μαστού. Πολλές γυναίκες τρομάζουν όταν παίρνουν στα χέρια τους την έκθεση του ακτινολόγου και βλέπουν να γράφει ” ένα σωρό πράγματα”. Άδικη, όμως, είναι η ταραχή. Ο ακτινολόγος πρέπει να περιγράψει με κάθε λεπτομέρεια αυτό που βλέπει. Όπως και εσείς αν κληθείτε να περιγράψετε κάποιο άτομο θα αρχίσετε να αναφέρεστε το πως ήταν τα μαλλιά σου, τα φρύδια του, τα μάτια του, το στόμα του, τα αυτιά του, το ύψος του, τι φορούσε κ.ο.κ.
Άλλοτε πάλι, ο ακτινολόγος επικεντρώνεται στο παθολογικό σημείο και δεν κάνει εκτενή αναφορά στο υπόλοιπο μαζικό παρέγχυμα, που είναι φυσιολογικό, όπως στην παρακάτω έκθεση.
Επομένως, μία μεγάλη έκθεση του ακτινολόγου δεν σημαίνει αυτόματα ότι κάτι κακό έχει βρει.
Εκτός από τους όρους που χρησιμοποιούνται και θα τους βρείτε στο ειδικό “γλωσσάρι” στο τέλος αυτής της σελίδας, ιδιαίτερη αξία έχει η τυποποίηση, το συμπέρασμα, της εξέτασης με τη βαθμολόγια της Αμερικανικής :Ακτινολογικής Εταιρείας , τη γνωστή κατηγοριοποίηση κατά BIRADS. Λέξη που προέρχεται από τα αρχικά της έκφρασης: Breast Imaging Reporting and Data System.
Τι σημαίνει η αξιολόγηση των ευρημάτων κατά BIRADS
Κατηγορία 0 = Απαιτείται πρόσθετη απεικονιστική αξιολόγηση και ή άλλη μαστογραφία για σύγκριση.
Αυτή η κατηγορία αποδίδεται ως αποτέλεσμα μαστογραφίας που οι εικόνα του μαστού σ΄αυτήν δεν επιτρέπει διάγνωση, γι΄αυτό σε ττέτοιες περιπτώσεις συστήνεται να γίνει πρόσθετη απεικονιστική διερεύνηση ( π.χ. εντοπιστική, μεγεθυντική, ειδική λήψη ή υπερηχογράφημα). Επίσης, έτσι μπορεί να χαρακτηριστεί μια μαστογραφία όταν για την εξαγωγή κάποιου συμπεράσματος υπάρχει ανάγκη σύγκρισης της με παλαιότερες που δεν έχουν προσκομιστεί.
Κατηγορία 1 = Εξέταση αρνητική. Δεν υπάρχει τίποτα το ιδιαίτερο για σχολιασμό.
Συμμετρικοί μαστοί χωρίς ιδιαίτερη μάζα, αρχιτεκτονική διαταραχή ή ύποπτες αποτιτανώσεις.
Κατηγορία 2 = Καλόηθες εύρημα ή ευρήματα
Όπως και η «αρνητική» έτσι και αυτή είναι μια «φυσιολογική» αξιολόγηση, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση ο ακτινολόγος επέλεξε να περιγράψει στην έκθεση του και κάποιο καλόηθες ή καλοήθη εύρημα/ ευρήματα που εντόπισε.
Κατηγορία 3 = Πιθανώς καλόηθες εύρημα – Συνιστάται παρακολούθηση σε σύντομο χρονικό διάστημα.
Στη μεγάλη πλειοψηφία των ασθενών με αποτελέσματα της κατηγορίας 3 συνιστάται μία επεναξέταση (παρακολούθηση) σε σύντομο χρονικό διάστημα ( 6μηνο), που ακολουθείται από πρόσθετες κλινικές και ακτινολογικές εξετάσεις, έως ότου σε κάποιο χρονικό διάστημα επιβεβαιωθεί ότι δεν υπάρχει ύποπτη αλλαγή του ευρήματος.
Ένα εύρημα που κατατάσσεται σε αυτή την κατηγορία θα πρέπει να έχει κίνδυνο για κακοήθεια λιγότερο από 2%.
Κατηγορία 4= Ύποπτο εύρημα – Θα πρέπει να ληφθεί υπόψη η περίπτωση της βιοψίας.
Αυτή η κατηγορία αποδίδεται σε ευρήματα χωρίς την κλασική εμφάνιση της κακοήθειας, αλλά στα οποία η πιθανότητα κακοήθειας είναι μεγαλύτερη εκείνης της κατηγορίας 3.
Συχνά χρησιμοποιούνται ανάλογα με τον λιγότερο ή περισσότερο κίνδυνο κακοήθειας και οι χαρακτηρισμοί a, b και c ( όπου α η καλύτερη περίπτωση και C η πιο ύποπτη)
Κατηγορία 5 = Υψηλή πιθανότητα (δηλωτική) κακοήθειας – Πρέπει να υπάρξει κατάλληλη ιατρική παρέμβαση.
Αυτές οι βλάβες έχουν υψηλή πιθανότητα ( >95%) να αποδειχθούν ότι είναι καρκίνος. Αυτή η κατηγορία περιλαμβάνει βλάβες για τις οποίες θα πρέπει να γίνει βιοψία και πολύ πιθανό εγχείρηση.
Στη σύγχρονη ογκολογική προσέγγιση η παρακέντηση με λεπτή ή με ευρύστομη βελόνα είναι ωφέλιμη, γιατί καθορίζει το είδος κα την έκταση της θεραπευτικής παρέμβασης.
Κατηγορία 6 = Αποδεδειγμένη κακοήθεια μετά από βιοψία ή επέμβαση- Πρέπει να υπάρξει κατάλληλη ιατρική παρέμβαση
Αυτή η κατηγορία αποδίδεται σε ευρήματα που έχουν αναγνωριστεί στην απεικονιστική μελέτη ως κακοήθη και έχουν ταυτοποιηθεί με ανοικτή ή μη βιοψία πριν από την οριστική θεραπεία. Οι ακτινολόγοι χρησιμοποιούν αυτή την κατηγορία όταν τους ζητείται δεύτερη γνώμη για μαστογραφίες που έχουν γίνει αλλού για γνωστούς καρκίνους ή όταν παρακολουθούν την απαντητικότητα του όγκου σε περιπτώσεις νεοεπικουρικής θεραπείας ή αν χρειάζεται να διευκρινιστεί μήπως υπάρχει και άλλος ύποπτος όγκος.
Περιγραφή της πυκνότητας των μαστών κατά ACR
Η πυκνότητα των μαστών έτσι όπως φαίνεται στη μαστογραφία (και όχι όπως την ψηλαφάμε) έχει σημασία γιατί αφενός αν αυτή είναι έντονη δυσκολεύει τη διαγνωστική ακρίβεια της εξέτασης και από την άλλη γνωρίζουμε πλέον ότι οι πολύ πυκνοί μαστοί αποτελούν παράγοντα κινδύνου για συχνότερη εμφάνιση καρκίνου του μαστού.
Για την αξιολόγηση της πυκνότητας των μαστών ο ακτινολόγος συγκρίνει τα ινοαδενικά στοιχεία (αυτά που φαίνονται άσπρα) σε σχέση με το λίπος του μαστού (που φαίνεται γκριζόμαυρο. :Από αυτή την ποσοστιαία αναλογία προκύπτουν 4 κατηγορίες σύμφωνα με το σύστημα αξιολόγησης ACR (AMERICAN SOLLEGE OF RADIOLOGY). Αυτές είναι:
A = μαστοί όπου σχεδόν όλο το εσωτερικό είναι λιπώδες
B = μαστοί λιπώδεις με ινοαδενικά στοιχεία
C = οζώδους μορφολογίας μαστοί με ινοαδενικά στοιχεία
D= πολύ πυκνοί μαστοί ( κατειλημμένοι όλοι από ινοαδενικά στοιχεία)
Η πυκνότητα των μαστών συνηθέστερα εξαρτάται από:
- την ηλικία (με το γήρας οι μαστοί γίνονται πιο λιπώδεις αφού υποχωρεί ο ινοαδενικός ιστός, Στη νεαρή ηλικία οι μαστοί είναι εξαιρετικά πυκνοί, εξ’ ου και η μαστογραφία υστερεί ως διαγνωστική εξέταση)
- την ύπαρξη ή όχι έμμηνου ρύσεως (με την εμμηνόπαυση τα ινοαδενικά στοιχεία βαθμιαία υποχωρούν και τη θέση τους καταλαμβάνει το λίπος)
- τη λήψη ορμονών (αυξάνουν την πυκνότητα)
- το βάρος (οι παχύσαρκες έχουν πιο πολύ λίπος στο μαστό)
- η απώλεια βάρους (μείωση και του λίπους στο στήθος)
- την εγκυμοσύνη και το θηλασμό (περιόδους όπου αυξάνεται η πυκνότητα του μαστού)
Στις Η.Π.Α., σύμφωνα με την ACR (Αμερικανικό Κολέγιο Ακτινολόγων) η ποσοστιαία κατανομή των τεσσάρων κατηγοριών πυκνότητας στις Αμερικανίδες είναι:
Ορολογία ( γλωσσάρι) των πιο κοινών όρων στην μαστογραφική έκθεση
Σε πολλά ακτινογραφικά εργαστήρια η έκθεση στην οποία ο ακτινολόγος καταγράφει τα ευρήματα που διαπίστωσε μελετώντας τις εικόνες της μαστογραφίας ετοιμάζεται αμέσως. Σε ορισμένα τμήματα, με υψηλό φόρτο εργασίας, αυτή είναι έτοιμη μετά από λίγες ημέρες.
Κάθε γυναίκα έχει δικαίωμα να ενημερώνεται πλήρως για την κατάσταση της υγείας της, γι’ αυτό δεν θα πρέπει να διστάζει να ζητά από το γιατρό της να πάρει τις απαντήσεις για τα όποια ερωτήματα έχει.
Τα ευρήματα στη μαστογραφική εικόνα προσδιορίζονται τοπογραφικά με την αναφορά σε ποιο τεταρτημόριο βρίσκονται. Ο κάθε μαστός διαιρείται νοητά από μια κάθετη και μία οριζόντια γραμμή στο ύψος της θηλής σε τέσσερα τεταρτημόρια : το άνω και το κάτω έσω καθώς και το άνω και το κάτω έσω. Επίσης, ιδιαίτερα αναφέρεται και η περιοχή γύρω και πίσω από τη θηλή (περιθηλαία και οπισθοθηλαία περιοχή).
Το μικρό λεξικό όρων που ακολουθεί στη συνέχεια μπορεί να σας βοηθήσει να αντιληφθείτε κάποιους από τους πιο συνηθισμένους όρους στην περιγραφή των μαστογραφιών ευρημάτων, αλλά σε καμιά περίπτωση δεν θα πρέπει να ξεχνάτε ότι μόνο η συζήτηση με το θεράποντα γιατρό μπορεί να λύσει τις όποιες απορίες σας και να σας βοηθήσει να γνωρίσετε τι συμβαίνει στο στήθος σας.
Αδένωση : απεικόνιση στοιχείων που χαρακτηρίζουν την υπερπλασία του αδενικού ιστού [αυξημένη, σκληρυντική αδένωση: υπερπλασία ινώδους ιστού σε περιοχή με αδένωση]
Ακτινωτή ουλή: μια καλοήθης αλλοίωση με εικόνα που μοιάζει με αυτήν του καρκινώματος.
Αστεροειδής σκίαση: Μία βλάβη (μάζα – σκίαση) με ακτινωτή παρυφή (από όπου εκπέμπονται γραμμοειδής προσεκβολές). Παλιότερες ουλές και κάποιοι καρκίνοι δίνουν τέτοια χαρακτηριστικά.
Ακτινοσκιερός ( πυκνός) : Ιστός που απορροφά και μπλοκάρει τις ακτίνες Χ. Οι μαστοί των νεαρών γυναικών είναι συνήθως περισσότερο ακτινοσκιεροί από τους μαστούς των ηλικιωμένων. Η πυκνότητα των μαστών διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Όσες έχουν πολύ πυκνούς μαστούς πρέπει να παρακολουθούνται πιο προσεκτικά και συχνότερα.
Μαστογραφική πυκνότητα : περιοχή αυξημένης πυκνότητας που φαίνεται μόνο σε μία λήψη
Μαστογραφική μάζα : βλάβη καταλαμβάνουσα χώρο που φαίνεται και στις δύο μαστογραφικές λήψεις με καλά καθορισμένα όρια
Αποτιτανώσεις : εναποθέσεις αλάτων ασβεστίου. Ενδιαφέρει το σχήμα τους, το μέγεθος τους, ο αριθμός τους και η ύπαρξη ομαδοποίησης τους ή όχι.
Οι αποτιτανώσεις είναι ένα συνηθισμένο εύρημα, που η παρουσία του αυξάνει με την ηλικία. Υπάρχουν δύο κατηγορίες αποτιτανώσεων:
Αδρές αποτιτανώσεις –συνήθως είναι δείγμα εκφυλιστικών αλλοιώσεων στους μαστούς, όπως π.χ γήρανσης των αρτηριών, παλαιών τραυματισμών, φλεγμονών . Αδρές αποτιτανώσεις παρουσιάζονται σχεδόν στο 50% των γυναικών άνω των 50 ετών.
Μικροαποτιτανώσεις (microcalcifications) : πολύ μικροσκοπικές εναποθέσεις αλάτων ασβεστίου που όταν είναι πολλές και μαζεμένες σε μια περιοχή (συρρέουσες αποτιτανώσεις) μπορεί να αποτελούν ένδειξη καρκίνου. Οι μικροαποτιτανώσεις είναι το συνηθέστερο εύρημα για το μη διηθητικό καρκίνωμα του μαστού. Οι διάσπαρτες σ’ όλο τον μαστό αποτιτανώσεις και ορισμένες μορφές ομαδοποίησης τους δεν είναι ενδεικτικές καρκίνου.
Τύποι αποτιτανώσεων:
- Καλοήθεις
- Ενδιάμεσες
- Με μεγάλη πιθανότητα κακοήθειας.
Artifacts ( τεχνήματα): ευρήματα στη μαστογραφία που συνδέονται με τον μαστό, αλλά προκαλούνται από παράσιτα των φιλμς ή της εικόνας.
Ασυμμετρία: Μια περιοχή που δεν είναι ίδια και στα δύο στήθη (π.χ σ’ ότι αφορά την πυκνότητα). Είναι συχνά μια κανονική παραλλαγή, αλλά μπορεί επίσης να είναι σημείο μιας νεοπλασίας.
Κύστη: Μια “σακούλα” γεμάτη με υγρό . Οι απλές κύστες είναι καλοήθεις. Στην ψηλάφηση έχουν την μορφή ενός όγκου. Για την αποσαφήνιση αν μία μάζα που ψηλαφάται ή/ και απεικονίζεται στη μαστογραφία είναι κύστη ή όχι χρησιμοποιείται το υπερηχογράφημα. Η παρακέντηση της κύστης επιτρέπει την αναρρόφηση του περιεχομένου της και το άδειασμα της.
[Κυστικό μόρφωμα ]
Βλάβη ( αλλοίωση): Μία αλλοίωση της φυσιολογικής εμφάνισης των ιστών. Οι μάζες ή οι όγκοι των μαστών συχνά αναφέρονται ως βλάβες ή αλλοιώσεις.
Ινώδη στοιχεία.: Στοιχεία του συνδετικού ιστού. [διάσπαρτα]
Ίνωση : υπερπλασία του στρώματος (συνδετικού ιστού) του μαζικού αδένα
Ινοκυστικές αλλοιώσεις – Ινοκυστική μαστοπάθεια: Μαστογραφική εικόνα πολύ συχνή, που δείχνει την έντονη απεικόνιση του ινώδη ιστού και κυστικών αλλοιώσεων σε όλο το μαστό ή σε κάποιο τμήμα του. Ο όρος μαστοπάθεια είναι λανθασμένος γιατί παραπέμπει σε ασθένεια, κάτι που δεν ισχύει για τη συγκεκριμένη κατάσταση των μαστών [μικροοζώδης, ινώδης, κυστική]
Λιποβριθείς μαστοί : Μαστοί όπου υπάρχει περισσότερο λιπώδης ιστός απ’ ότι αδενικό στοιχείο. Με την ηλικία οι μαστοί γίνονται περισσότερο λιποβριθείς.
Λεμφαδένας [αποτιτανωμένος, ενδομαστικος, στη μασχάλη] : Όργανο του λεμφικού συστήματος, στο οποίο καταλήγουν τα λεμφαγγεία. Λεμφαδένες υπάρχουν στη μασχάλη. Μπορεί να υπάρχουν και προς το μέρος του μαστού, στο άνω έξω τεταρτημόριο (ενδομαστικός λεμφαδένας). Οι λεμφαδένες μπορεί να περιέχουν εναποθέσεις ασβεστίου (αποτιτανωμένος λεμφαδένας). Η εμφάνιση τέτοιων αδένων δεν είναι κάτι κακό.
Κρανιο-ουριαία λήψη (Cranio-caudal)= Μία από τις ΄δυο κλασικές λήψεις του κάθε μαστού. Σημειώνεται στο μαστογραφικό φιλμ ( ή εικόνα) πάνω δεξιά με τα αρχικά CC. Είναι η λήψη που το στήθος πιέζεται από πάνω προς τα κάτω πάνω στην πλάκα.
Λήψη Κλεοπάτρα( Cleopatra view) = είναι η λήψη που επιτρέπει να φανεί πλήρως η ουρά του μαστού.
Μάζα, όγκος ή όζος: Μια περιοχή που ξεχωρίζει από τον υπόλοιπο μαστό και η οποία όταν γίνει αντιληπτή κατά τη ψηλάφηση απαιτεί συνήθως περαιτέρω διερεύνηση με μαστογραφία ή και άλλες απεικονιστικές εξετάσεις [ παρυφή της μάζας : ασαφής ή σαφής. σύσταση: πυκνή – μαλθακή]. Η μάζα φαίνεται ως άσπρη περιοχή.
Μεγενθυντική – εντοπιστική λήψη ( Magnification spot View): λήψη μαστογραφίας σε μία περιοχή που επιτρέπει την μεγενθυμένη απεικόνιση της και είναι χρήσιμη για να διευκολύνει στην μη σίγουρη ερμηνεία κατά τις κλασικές λήψεις της μαστογραφίας.
Πλαγιο-λοξή λήψη ή πλαγιο-πλάγια λήψη (Medio-lateral oblique): Η λήψη που ο μαστός συμπιέζεται από τα πλάγια και λίγο λοξά πάνω στην μαστογραφική πλάκα, με την κατάλληλη στροφή του ακτινολογικού βραχίονα. Αυτή σημειώνεται στο φιλμ ή στην εικόνα πάνω δεξιά με το χαρακτηρισμό MLO
Καλόηθεις όγκοι – μάζες , όζοι, με καλοήθη χαρακτηριστικά, όπως π.χ. οι κύστες, και τα ινοαδενώματα. Συχνά η επιβεβαίωση της φύσης τους μπορεί να γίνει μόνο με τη βιοψία.
Καρκίνος του μαστού – κακοήθης όγκος. Υπάρχουν διάφορα είδη καρκίνων, που το καθένα του έχει διαφορετική εξέλιξη και αντιμετώπιση.
Ινοαδένωμα : καλοήθης όγκος της νεαρής ηλικίας. Πρόκειται για έναν σκληρό, καλά περιγεγραμμένο και κινητό όγκο. Είναι ο συχνότερος όγκος που εμφανίζεται σε νεαρές γυναίκες. Μπορεί να είναι ένας ή περισσότεροι και δεν προδιαθέτει για την εμφάνιση καρκίνου.
Αποτιτανωμένο ινοαδένωμα: ινοαδένωμα που έχει εκφυλιστεί και στο οποίο υπάρχει εναπόθεση αλάτων ασβεστίου σε ορισμένα σημεία του ή σ’ όλο το μέγεθος του και τότε δίνει την εικόνα σαν pop corn
Ομοιομορφή: Με την ίδια μορφή. Αφορά περιγραφή του περιγράμματος, της μορφής ή της πυκνότητας μικροαποτιτανώσεων ή μαζών.
Ανομοιομερής: Ποικιλία στη μορφή, την πυκνότητα και το περίγραμμα αλλοιώσεων στο μαστό.
Ουλή: ουλώδης ιστός μετά από ακτινοβολία ή χειρουργείο [μετακτινική- μετεγχειρητική]. Επίσης χρησιμοποιείται και ο όρος : μετεγχειρητικές αλλοιώσεις
Παρέγχυμα, παρεγχυματώδης: Ο αδενικός ιστός του μαστού (σε αντιδιαστολή με το λιπώδη ή τον ιστό του υποστρώματος – συνδετικός ιστός).
Σκίαση : σχηματισμός με αυξημένη πυκνότητα [οζώδης]
Αντιστοιχία με το φηλαφητικό εύρημα: Όταν ένα σημείο του μαστού διακρίνεται στη μαστογραφία (π.χ. ως όζος) και που αντιστοιχεί στο αναφερόμενο από τον κλινικό γιατρό ψηλαφητικό εύρημα.
Ύποπτη αλλοίωση: Μια αλλοίωση που μπορεί να είναι κακοήθης. Σε μια μαστογραφία, αυτές οι αλλοιώσεις μπορούν να είναι αστεροειδής μάζες ή ποικιλόμορφες (ανομοιόμορφες) μικροαποτιτανώσεις.
Αμφοτερόπλευρος: Εμφάνιση και στους δύο μαστού.
Ετερόπλευρος: Εμφάνιση σε μία μόνο περιοχή ή στον ένα μαστό.
Πολυεστιακές : περισσότερες από μία βλάβη που μεταξύ τους δεν απέχουν πολύ, βρίσκονται στο ίδιο τεταρτημόριο
Πολυκεντρικές: Βλάβες που απέχουν η μία από την άλλη περισσότερο από 5 εκ.
Μονοεστιακή βλάβη : μόνο μία εστία (βλάβη, αλλοίωση)
Ενδομαστικός λεμφαδένας : εικόνα ενός λεμφαδένα που βρίσκεται μέσα στο μαστό (συνήθως στο άνω έξω τεταρτημότιο.
Ψευδομάζα επιπροβάλουσα (μία περιοχή του μαστού που φαίνεται ως μάζα, αλλά που δεν είναι υπαρκτή αλλά εμφανίστηκε από την επιπροβολή φυσιολογικού αδενικού ιστού. Η ψευδομάζα συνήθως είναι ορατή σε μία μόνο λήψη, ενώ με την εντοπιστική υπό πίεση λήψη το πρόβλημα ξεδιαλύνεται). Μαστογραφική πυκνότητα ή σκίαση: περιοχή αυξημένης πυκνότητας που φαίνεται μόνο σε μία λήψη.
Ευαισθησία (Sensitivity)= Η ικανότητα της μαστογραφίας ή οποιασδήποτε εξέτασης να ανακαλύπτει (διαγνώσκει) τη νόσο. Αν π.χ. η ευαισθησία της εξέτασης είναι 90% αυτο σημαίνει ότι μπορεί και διαγνώσκει 9 στους 10 καρκίνους (είναι δηλ. 9 στις 10 περιπτώσεις καρκίνου ακριβής)
ΕΙδικότητα (Specificity): Είναι η ικανότητα μίας εξέτασης (της μαστογραφίας για παράδειγμα ) να εξαιρεί εξεταζόμενες ως μη έχουσες τη νόσο. Αν αυτό το χαρακτηριστικό ( η ειδικότητα) είναι υψηλό , π.χ 90% σημαίνει ότι θα δώσει αρνητικά αποτελέσματα στις 9 από τις 10 εξεταζόμενες που δεν έχουν νόσο.
Ψευδώς θετικό ( False positive): όταν μία εξέταση δίνει ένα αποτέλεσμα ως θετικό και στην στη συνέχεια αποδεικνύεται αρνητικό (ως προς την κακοήθεια). Η συχνότητα που κάτι τέτοιο συνοδεύει μία εξέταση προσδιορίζεται ως Ψευδώς θετική συχνότητα (False possitive rate), δηλ. σε ποιο ποσοστό δείχνει η εξέταση θετικά ευρήματα που αποδεικνύονται αρνητικά στο συνολικό αριθμό εξετασθέντων.
Το αντίθετο από τα παραππανω είναι το Ψευδώς αρνητικό ( False negative) και ψευδώς αρνητική συχνότητα (False negative rate)