ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΥΨΗΛΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Ποιές είναι οι γυναίκες υψηλού κινδύνου;

Αναφέρθηκαν σε προηγούμενη ενότητα οιπαράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο μία γυναίκα να εμφανίσει καρκίνο του μαστού, με πιο ισχυρούς εκείνους που σχετίζονται με κληρονομημένα γνωστά γονίδια που σχετίζονται με την εμφάνιση της νόσου.

Πέρα απ’ αυτούς μία γυναίκα θεωρείται υψηλού κινδύνου όταν έχει:

κάποιο συγγενή α’ βαθμού ( μητέρα, αδελφή ή κόρη) με καρκίνο του μαστού,
παρουσιάσει στο παρελθόν και η ίδια καρκίνο, διηθητικό ή μη διηθητικό ή που σε κάποια βιοψία στο μαστό βρέθηκε να υπάρχει άτυπη υπερπλασία στο στήθος της
υποστεί ακτινοβολία σε νεαρή ηλικία στην περιοχή του θώρακα
έχει πυκνούς μαστού
έκανε το πρώτο της παιδί σε μεγάλη ηλικία. είναι άτεκνη και δεν έχει θηλάσει

ΠΡΟΣΟΧΗ:Αν μία γυναίκα έχει κάποιο από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν πιο πάνω ή και άλλους λιγότερο σημαντικούς δεν σημαίνει πως θα εμφανίσει οπωσδήποτε καρκίνο του μαστού. Απλά, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να της συμβεί αυτό (όπως έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να εμπλακεί κάποιος σε τροχαίο όταν ζει στην πόλη, σε σχέση με κάποιον που ζει σε ένα μικρό νησί).

Οι γιατροί, όπως αναφέρθηκε και στο κεφάλαιο για τους παράγοντες κινδύνου, μπορούν με τις γνώσεις και την εμπειρία τους να εκτιμήσουν την επικινδυνότητα μίας γυναίκας να εμφανίσει κάποια στιγμή καρκίνο του μαστού.

Ειδικά Μοντέλα Αξιολόγησης Του Κινδύνου

Τα τελευταία χρόνια έχουν χρησιμοποιηθεί ειδικά επεξεργασμένα μοντέλα υπολογισμού της επικινδυνότητας για την εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Το πιο διαδεδομένο για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες είναι το τροποποιημένο μοντέλο του Gail, στο οποίο συνεκτιμώνται οι εξής μεταβλητές κινδύνου (εκτός ηλικίας και φυλής):

Ο αριθμός συγγενών α’ βαθμού με καρκίνο του μαστού
Η ηλικία κατά την πρώτη τεκνοποίηση
Η ηλικία εμμηναρχής
Ο αριθμός βιοψιών στο μαστό
Η διάγνωση άτυπης υπερπλασίας σε προηγηθείσα βιοψία

Το αποτέλεσμα που προκύπτει από την επεξεργασία των παραπάνω μεταβλητών προσδιορίζει ποσοτικά τον απόλυτο κίνδυνο εμφάνισης του καρκίνου μαστού στη γυναίκα για τα επόμενα 5 χρόνια και για όλη τη διάρκεια της ζωής της. Ένα αποτέλεσμα 1.67% ή υψηλότερο κατατάσσει τη γυναίκα στην κατηγορία υψηλού κινδύνου και αποτελεί το όριο χορήγησης χημειοπροφύλαξης στην έρευνα του NSABP.
Το μοντέλο υπολογισμού του Gail μπορεί ο αναγνώστης να το βρει και να το χρησιμοποιήσει στη διαδικτυακή διεύθυνση http://brca.nci.nih.gov/brc/q1.htm (http://www.cancer.gov/bcrisktool).
Το μοντέλο του Gail υποεκτιμά τον κίνδυνο σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου και δεν έχει εφαρμογή στις γυναίκες νεαρής ηλικίας. Εναλλακτική λύση, χωρίς να είναι και αυτή ελεύθερη μειονεκτημάτων, αποτελεί το μοντέλο του Claus, στο οποίο υπολογίζεται ο απόλυτος κίνδυνος σε γυναίκες με οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού και /ή καρκίνο των ωοθηκών, λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία.
Άλλα μοντέλα, όπως το BRCAPRO, χρησιμοποιούνται στις ειδικές γενετικές κλινικές και δεν έχουν εφαρμογή στην καθημερινή κλινική πράξη.

Υπολογίστε Online Τον Κίνδυνο Εμφάνισης Καρκίνου Με Το Τροποποιημένο Μοντέλο Gail
Κάντε Κλίκ με το αριστερό πλήκτρο του ποντικιού ΕΔΩ για να συνδεθείτε. Απαραίτητη η γνώση της Αγγλικής και με την επισήμανση ότι δεν αποτελεί εγγύηση ότι θα εμφανίσετε ή δεν θα εμφανίσετε καρκίνο του μαστού.

Η αντιμετώπιση των γυναικών υψηλού κινδύνου.

Τα ως σήμερα δεδομένα δεν είναι επαρκή για να προσδιοριστεί ποια είναι η καλύτερη στρατηγική για την παρακολούθηση των γυναικών υψηλού κινδύνου και ειδικά εκείνων νεαρής ηλικίας. Το ίδιο ισχύει και για τις παρεμβάσεις που στοχεύουν στη μείωση του κινδύνου.

Οι γυναίκες υψηλού κινδύνου συνιστάται όπως:

ενημερώνονται πλήρως για την κατάσταση τους
επιδεικνύουν αυξημένη επαγρύπνηση ( δηλ. να μάθουν τη σύσταση των μαστών τους για να μπορούν να ελέγχουν και να αναγνωρίζουν μόνες τους ύποπτες αλλαγές. Επίσης, να παραμένουν προσκολλημένες στον τακτικό προληπτικό έλεγχο που τους καθορίζουν οι θεράποντες γιατροί τους)
υποβάλλονται σε πρόγραμμα τακτικότερου ελέγχου ( ανά 6μηνο κλινική εξέταση και κάθε 6 μήνες σε υπερηχογράφημα ή τακτικός ετήσιος μαστογραφικός έλεγχος, εκτός αν ζητήθει να γίνει νωρίτερα από τον θεράποντα γιατρό),
προσαρμόσουν τον τρόπο ζωής τους, αποφεύγοντας τους παράγοντες κινδύνου ( π.χ. παχυσαρκία, κατανάλωση οινοπνεύματος, χρήση Θ.Ο.Υ. κ.λ.π.) και υιοθετώντας συνήθειες που μειώνουν τον κίνδυνο ( π.χ. δίαιτα με λίγα λιπαρά, τακτική σωματική άσκηση, θηλασμός για όσο το δυνατόν περισσότερο χρονικό διάστημα)
λάβουν χημειοπροφύλαξη.

Η χημειοπροφύλαξη

Η ταμοξιφένη και η ραλοξιφένη αποτελούν τις μόνες ουσίες που είναι εγκεκριμένες για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού.

Η εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση, η πνευμονική εμβολή, τα ισχαιμικά εγκεφαλικά επεισόδια και ο καρκίνος του ενδομητρίου αποτελούν παρενέργειες της ταμοξιφένης, που πρέπει να συνεκτιμηθούν κατά τη διαδικασία λήψης της απόφασης για προληπτική χορήγηση της ( χωρίς η συχνότητα αυτών των παρενεργειών τους να είναι ιδιαίτερα συχνή).

Η ταμοξιφένη χορηγείται για 5 χρόνια και η γυναίκα πρέπει να εξετάζεται μια φορά το χρόνο από τον γυναικολόγο της, για την μέτρηση του πάχος του ενδομητρίου της.

Να τονιστεί και πάλι πως η κατάσταση όσον αφορά την επικινδυνότητα είναι διαφορετική όταν αποδεδειγμένα υπάρχει μετάλλαξη στα γονίδια που συνδέονται με τον καρκίνο του μαστού. Ποιο συχνά αυτό αφορά τα γονίδια BRCA1 & BRCA2. Αυτές οι γυναίκες έχουν εξαιρετικά υψηλό κίνδυνο να εμφανίζουν καρκίνο του μαστού.

Η αντιμετώπιση γυναικών με γονιδιακές μεταλλάξεις

Για τον προληπτικό έλεγχο των γυναικών που είναι φορείς μεταλλάξεων στα γονίδια BRCA1και BRCA2 συνιστάται η ακόλουθη στρατηγική:

Αυτοεξέταση, κάθε μήνα, από νεαρά ηλικία ( 18 – 20 ετών).
Κλινική εξέταση από την ηλικία των 20, κάθε 6 ή 12 μήνες
Απεικονιστικό έλεγχο από την ηλικία των 25 – 35 ετών, κάθε 6 έως 12 μήνες με:

Μαστογραφία
Υπερηχογράφημα, επικουρικά στη μαστογραφία
Μαγνητική μαστογραφία

Σ΄ αυτές τις γυναίκες ο απεικονιστικός έλεγχος με μαγνητική τομογραφία φάνηκε να είναι αποτελεσματικότερος εκείνου με μαστογραφία. Το αποτέλεσμα, όμως, απ’ τη χρήση της ΜΤ στην επιβίωση αυτών των γυναικών δεν είναι ακόμα γνωστό.

(Ο ρόλος της κυτταρολογικής εξέτασης από έκπλυμα των πόρων (ductal lavage) δοκιμάστηκε, αλλά δεν κατάφερε να εμπεδωθεί ως χρήσιμη εξέταση).

Για τη μείωση του κινδύνου ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε γυναίκες με γονιδιακές μεταλλάξεις προτείνονται :

η χορήγηση ταμοξιφένης και
η προφυλακτική αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή, με διατήρηση ή όχι του δέρματος και της θηλής ( απλή ή υποδόρια μαστεκτομή)

Η προφυλακτική μαστεκτομή φαίνεται ότι επιτυγχάνει μείωση του κινδύνου εμφάνισης της νόσου σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90%.

Συχνά συστήνεται και η η προφυλακτική ωοθηκεκτομή, γιατί τα ίδια γονίδια εμπλέκονται στην εμφάνιση του καρκίνου των ωοθηκών.

Οι προφυλακτικές χειρουργικές παρεμβάσεις έχουν επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής, ενώ τα μακροπρόθεσμα ιατρικά και ψυχολογικά αποτελέσματα τους δεν είναι ακόμα πλήρως γνωστά. Έτσι, οι σχετικές με αυτές αποφάσεις θα πρέπει να λαμβάνονται μετά από ενδελεχή ανάλυση των πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων τους και με τη συναίνεση των γυναικών, οι οποίες προηγουμένως θα έχουν ενημερωθεί πλήρως, με υπευθυνότητα και χωρίς πίεση.

Συνήθως, η συμβουλή για πραγματοποίηση της προφυλακτικής λεμφαδενεκτομής λαμβάνει υπόψη της την ηλικία της γυναίκας και το αν αυτή έχει ήδη τεκνοποιήσει ή όχι.