ΦΛΕΓΜΟΝΕΣ

Με τον γενικό όρο μαστίτιδα περιγράφεται μία ποικιλία φλεγμονωδών και αντιδραστικών αλλοιώσεων στο μαστό.
Μερικές απ ‘αυτές τις αλλοιώσεις είναι απότοκες λοιμώξεων, άλλες δεν έχουν καλά διευκρινισμένη αιτιολογία και μπορεί να αντιπροσωπεύουν μία τοπική αντίδραση σε κάποια συστηματική νόσο ή μία τοπική αντίδραση αντιγόνου-αντισώματος και ταυτοποιούνται ως ιδιοπαθείς.
Ο φλεγμονώδης καρκίνος, όπως συμπεραίνει κάποιος από το όνομα, μιμείται την κλινική εικόνα της φλεγμονής. (Δες σχετικό κεφάλαιο).

Οξεία μαστίτις 
Παρουσιάζεται συνήθως κατά τη διάρκεια των πρώτων 3 μηνών μετά τον τοκετό, ως αποτέλεσμα του θηλασμού. Γι αυτό και συχνά χρησιμοποιείται για την περιγραφή της η ονομασία μαστίτιδα της γαλουχίας ή επιλόχειος μαστίτις. Στις προηγμένες κοινωνίες έχει  πλέον  γίνει σπανιότερη, απ ‘ότι ήταν στο παρελθόν.
Εκδηλώνεται ως κυτταρίτιδα του θηλάζοντος μαστού, με ερυθρότητα, τάση και αυξημένη θερμοκρασία του δέρματος της περιοχής. Μπορεί να συνοδεύεται από γενικά συμπτώματα (πυρετό, ρίγη).
Η άμεση αντιμετώπιση με αντιβιοτικά όπως η ερυθρομυκίνη (το σύνηθες παθογόνο μικρόβιο είναι ο χρυσίζων σταφυλόκοκκος), μπορεί να σταματήσει τη φλεγμονώδη διαδικασία. Τοπικές κομπρέσες με χαμομήλι και χειρομαλάξεις βοηθούν. Αν σχηματιστεί απόστημα, τότε αυτό χρήζει παροχέτευσης χειρουργικά ή με παρακέντηση με βελόνα ευρέως διαμετρήματος.
Η γυναίκα καλό είναι να συνεχίζει να θηλάζει, καθώς το παιδί δεν μολύνεται και αποφεύγεται η στάση γάλακτος στο στήθος.

Η κοκκιωματώδης μαστίτις 
Σπάνια ανοσολογική αντίδραση προκαλούμενη από φλεγμονή, ξένο σώμα ή αυτοάνοσο νόσο όπως η σαρκοείδωση και η κοκκιωμάτωση Wegener, η οποία οδηγεί στο σχηματισμό κοκκιωμάτων. Μικροβιολογικός έλεγχος (πολλά είδη μικροβίων μπορούν να προκαλέσουν τη νόσο), ιστολογική εξέταση και ανοσολογικές εξετάσεις συμβάλουν στη διάγνωση.

Η ιδιοπαθής κοκκιωματώδης μαστίτιδα προσδιορίζεται εκείνη στην οποία δεν αναδεικνύεται κάποιος γνωστός αιτιολογικός παράγοντας. Η διάγνωση, επομένως, τίθεται μέσω αποκλεισμού όλων των άλλων πιθανών αιτιών που οδηγούν σε τέτοιου είδους αλλοίωση. Η αντιμετώπιση της βλάβης είναι η χειρουργική εξαίρεση της και η χορήγηση κορτικοστεροειδών. Συνοδεύεται, όμως, από μεγάλο ποσοστό υποτροπών και επιπλοκών (όπως σχηματισμός αποστήματος, συρίγγιο). Απαραίτητη κρίνεται η μακροχρόνια παρακολούθηση αυτών των ασθενών.

Η φυματίωση του μαστού είναι εξαιρετικά σπάνια. Συχνά μπορεί η εικόνα της να παρομοιάζει εκείνη του καρκίνου.

Πρόκειται για την πιο συχνή μορφή φλεγμονής – αποστήματος στο μαστό, που παρουσιάζεται σε γυναίκες εκτός της περιόδου του θηλασμού. Είναι μία φλεγμονή πλησίον και όπισθεν της θηλαίας άλω, αρχικά ανώδυνη, που στη συνέχεια, προοδευτικά, μετατρέπεται σε επώδυνο απόστημα.
Συχνή αιτιολογία είναι η μόλυνση με αναερόβια βακτηρίδια.

Η αντιμετώπιση της φλεγμονής στην αρχική φάση της γίνεται με τη χορήγηση αντιβίωσης ( με σκευάσματα που να δρουν και στα αναερόβια μικρόβια). Αν έχει σχηματιστεί αποστηματική κοιλότητα, τότε η  παρακέντηση της είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία (που μπορεί να γίνει με την καθοδήγηση του υπερηχογράφου) σε συνδυασμό με τη χορήγηση ευρέως φάσματος αντιβιοτικών    (για αρκετό χρονικό διάστημα). Η τοποθέτηση παροχέτευσης εντός της αποστηματικής κοιλότητας αποτελεί πρόσθετη θεραπευτική επιλογή. Εναλλακτικά προς την παρακέντηση μπορεί να πραγματοποιηθεί η χειρουργική διάνοιξη του αποστήματος.  Μετά την υποχώρηση των σημείων φλεγμονής, σε δεύτερο χρόνο, συνιστάται η αφαίρεση των μεγάλων πόρων πίσω από τη θηλή.

Το περιθηλαίο απόστημα σε ορισμένες περιπτώσεις υποτροπιάζει και μετατρέπεται έτσι σε νόσο του Zuska, που χαρακτηρίζεται εκτός των πολλαπλών υποτροπών και από την εκροή παχύρευστου υγρού από τη θηλή και την ύπαρξη συριγγίου μεταξύ αποστηματικής κοιλότητας και δέρματος.
Ως αιτιολογία θεωρείται η πλακώδης μεταπλασία του επιθηλίου των γαλακτοφόρων πόρων (δηλ. να παραμορφωθούν τα κύτταρα που καλύπτουν το εσωτερικό των πόρων), με πιθανό εκλυτικό παράγοντα γι’ αυτή τη μετάπλαση συγκεκριμένες τοξικές ουσίες που περιλαμβάνονται στον καπνό (το κάπνισμα).
Η παροχέτευση του αποστήματος, η αντιβίωση και η σε δεύτερο χρόνο αφαίρεση του ή των προσβληθέντων πόρων είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία. Σε επιλεκτική αφαίρεση μόνο του προσβληθέντος πόρου, η νόσος μπορεί να υποτροπιάσει αν προσβληθεί άλλος γαλακτοφόρος πόρος.

Η πορεκτασία ή περιπορική μαστίτιδα είναι μια ιδιαίτερη κλινική οντότητα που μπορεί ορισμένες φορές να προκαλέσει διαφορο-διαγνωστικά προβλήματα με το διηθητικό καρκίνωμα.

Αιτιολογία της είναι η εκροή ενδοπορικού περιεχομένου (υπάρχει πάντα λίγο υγρό μέσα στους πόρους) στο περιβάλλον τους πόρους στρώμα, που οδηγεί στη δημιουργία φλεγμονώδους αντίδρασης και ινώσεως (θεωρείται μία εκδήλωση  ινώδους μαστοπάθειας). Η ίνωση είναι μία σκλήρυνση των ιστών. Υπάρχει υπόνοια ότι το κάπνισμα αποτελεί αιτιολογικό παράγοντα, ιδιαίτερα σε νεαρής ηλικίας γυναίκες.

Συχνά δεν προκαλεί συμπτώματα, αλλά αν υπάρχουν, αυτά περιλαμβάνουν: οπισθοθηλαία ευαισθησία, ρύση θηλής (από πολλούς πόρους), εισολκή της θηλής, ψηλαφητή σκληρή μάζα, συρίγγια και εικόνα αποστήματος. ( Η εξέλιξη της περιπορικής μαστίτιδας σε απόστημα δεν είναι ασυνήθης και συχνά περιγράφονται οι δύο καταστάσεις σε ενιαίο κεφάλαιο)

Συχνά η πορεκτασία γίνεται αντιληπτή μόνο από τον απεικονιστικό έλεγχο, που αναδεικνύει διατεταμένους πόρους (δες εικόνα), που στη μαστογραφία μπορεί να συνοδεύονται από μικροαποτιτανώσεις και στο υπερηχογράφημα από ενδοπορικό περιεχόμενο. Με βάση το είδος των συμπτωμάτων που προκαλεί, αλλά και τα μαστογραφικά ευρήματα, δεν είναι σπάνιο να εγερθεί η υπόνοια ύπαρξης καρκινώματος και έτσι η γυναίκα να υποβληθεί σε βιοψία.

Συνήθως, όταν η συμπτωματολογία δεν είναι ενοχλητική για τη γυναίκα, αυτή η κατάσταση δεν χρήζει θεραπείας. Αν υπάρχουν όμως σημεία φλεγμονής ή αποστήματος, η  χορήγηση ευρέως φάσματος αντιβιοτικών και η εξαίρεση των προσβληθέντων πόρων αποτελούν επιλέξιμες θεραπευτικές επιλογές.

Ξένα σώματα, όπως η σιλικόνη ή η παραφίνη, ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν μετά τη χειρουργική επέμβαση για αποκατάσταση, μπορεί να δημιουργήσουν φλεγμονώδη – κοκκιωματώδη αντίδραση των ιστών του μαστού.

Τα κοκκιώματα σιλικόνης, συχνά παρουσιάζονται μετά από απευθείας ένεση σιλικόνης στους ιστούς (πρακτική που δεν εφαρμόζεται εδώ και πολλά χρόνια στη χώρα μας, αλλά που μπορεί να τη συναντήσει ο γιατρός σε αλλοδαπές γυναίκες, κυρίως, από την Ανατολική Ευρώπη) ή μετά από ρήξη της κάψας του ενθέματος. Στην εικόνα φαίνεται η αντίδραση μετά από έγχυση υγρής σιλικόνης από αισθητικό (!) σε χώρα της αλλοδαπής.

Η ίνωση που προκαλείται σε συνδυασμό με την συρρίκνωση των ιστών μπορεί να δημιουργήσει την κλινική εικόνα πολλαπλών συμπαγών όζων.

Η θεραπεία εντοπισμένης βλάβης είναι εφικτή, ενώ σε διάχυτη αλλοίωση (όπως της φωτογραφίας) ο χειρουργικός καθαρισμός είναι εξαιρετικά δύσκολος ως αδύνατος.

Είναι μία μη παραγωγική φλεγμονή του λιπώδους ιστού (σαπωνοποίηση του λίπους). Συχνά χρησιμοποιείται και ο όρος ελαιώδης κύστη
Μπορεί να προκύψει είτε ως αποτέλεσμα άμεσου τραυματισμού του στήθους ή μετά χειρουργική ή ακτινοθεραπευτική παρέμβαση στο μαστό.

Κλινικά μιμείται τον καρκίνο του μαστού, ιδιαίτερα αν εκτός της σκληρής μάζας προκαλεί συρρίκνωση του υπερκείμενου δέρματος, τοπική ευαισθησία και ερύθημα.

Η εμφάνιση της λιπονέκρωσης προκαλεί μεγάλη ανησυχία σε γυναίκες που είχαν χειρουργηθεί για καρκίνο το μαστού, γιατί ψηλαφώντας την ογκόμορφη βλάβη την εκλαμβάνουν ως υποτροπή της νόσου.

​Τα ευρήματα στη μαστογραφία και το υπερηχογράφημα είναι ικανά πολλές φορές να θέσουν τη διάγνωση.

Η απεικονιστική διερεύνηση και η κυτταρολογική εξέταση μετά παρακέντηση με λεπτή βελόνα ( αναρρόφηση λιπώδους υγρού) θέτουν τη διάγνωση.

Σπάνια μπορεί να χρειαστεί βιοψία για να αποκλειστεί η περίπτωση η μάζα να είναι καρκίνος.

Είναι μία σπάνια μορφή φλεγμονής σε επιπολής φλέβα (θρομβοφλεβίτιδα) που γίνεται αισθητή ως ένα σκληρό τεντωμένο κορδόνι στην επιφάνεια του μαστού. Εμφανίζεται σε διάφορα μέρη του σώματος, αλλά κυρίως στο πρόσθιο θώρακα και κυρίως στον μαστό.

Η διάγνωση γίνεται κλινικά. Παρά την σκλήρυνση δεν υπάρχουν σημεία φλεγμονής στο δέρμα.

Η πάθηση υποχωρεί μόνη της μετά από 4-8 εβδομάδες. Κομπρέσες με χαμομήλι και αντιφλεγμονώδη μπορεί να συστηθούν ως θεραπεία  στην γυναίκα.

Εμφανίζεται και στους άνδρες.

Επίσης μπορεί να εμφανιστεί και στην μασχάλη.