1. Πολυθηλία ή υπεράριθμη/ες θηλή/ες
Είναι η ύπαρξη σε μία γυναίκα περισσοτέρων των δύο θηλών.
Αυτή είναι η συχνότερη διαταραχή ανάπτυξης, καθώς εμφανίζεται περίπου στο 6% του γυναικείου πληθυσμού.
Οι παραπάνω θηλές εμφανίζονται κατά μήκος των μαστικών γραμμών, που είναι δύο νοητές τοξοειδείς γραμμές που αρχίζουν από τη μασχάλη, περνούν από τις κανονικές θηλές και καταλήγουν στα χείλη του αιδοίου. Οι συνηθέστερες θέσεις εμφάνισης των επιπλέον θηλών (που μοιάζουν σαν δερματικοί σπίλοι και έχουν μέγεθος περί τα 5 χιλ.) είναι κοντά στη μασχάλη και στο σημείο που ενώνεται το δέρμα του μαστού με το δέρμα της κοιλιάς (στο κάτω όριο του μαστού).
Οι υπεράριθμες θηλές υπόκεινται και αυτές στο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο, ενώ σ’ ένα αξιόλογο ποσοστό γυναικών με πολυθηλία εμφανίζονται και παθήσεις των νεφρών (συμπεριλαμβανομένου και του καρκίνου).
Η χειρουργική αφαίρεση των υπεράριθμων θηλών γίνεται συνήθως για αισθητικούς λόγους.
2. Αθηλία
Είναι η πλήρης έλλειψη θηλών και είναι μία εξαιρετικά σπάνια κατάσταση.
3. Αμαστία
Είναι μια εξαιρετικά σπάνια συγγενής ανωμαλία, κατά την οποία απουσιάζει ο μαζικός αδένας , αλλά και το σύμπλεγμα θηλής – θηλαίας άλω. Εκτός αυτής της απουσίας μπορεί να συνυπάρχει και ατροφία των υποκείμενων των μαστών μυών (των μυών που βρίσκονται στην πρόσθια επιφάνεια του θώρακα).
Αντιμετωπίζεται χειρουργικά, με αισθητική ανάπλαση, χρησιμοποιώντας μυοδερματικούς κρημνούς (μεταφέρωντας τμήμα δέρματος με μυ από άλλες περιοχές του σώματος) ή ενθέματα σιλικόνης.
4. Υποπλασία
Είναι επίσης μία σπάνια κατάσταση, κατά την οποία δεν έχει αναπτυχθεί επαρκώς ο ένας ή και οι δύο μαστοί.
Η υποπλασία δεν θα πρέπει να συγχέεται με τους μικρούς σε μέγεθος μαστούς, που είναι μία φυσιολογική κατάσταση (αν και αισθητικά μπορεί να είναι ενοχλητική σε ορισμένες γυναίκες).
Στην κατηγορία της υποπλασίας εντάσσονται και οι σωληνωτοί μαστοί, μία κατάσταση κατά την οποία ο ένας ή και οι δύο μαστοί ενώ λειτουργούν κανονικά έχουν μία παραμόρφωση στο σχήμα τους (σωληνωτή εικόνα) εξαιτίας ενός ρικνωτού συνδετικού δακτυλίου (ινώδης ταινία που περισφίγγει τον μαζικό αδένα) γεγονός που εμποδίζει την έκπτυξη του οργάνου (Η μεγάλη πλειοψηφία των γυναικών με αυτή τη δυσμορφία έχουν αμφοτερόπλευρη υποπλασία και έντονη ασυμμετρία. Να σημειωθεί ότι σε αυτούς τους μαστούς τα στοιχεία που τους αποτελούν είναι όλα παρόντα και δεν έχουν πρόβλημα στο θηλασμό).
Το σύμπλεγμα Θ-ΘΑ στο μαστό που έχει σωληνωτή μορφολογία μπορεί να είναι μεγαλύτερο αναλογικά με το συνολικό μέγεθος που έχει ο μαστό.
Η αιτιολογία αυτής της δυσμορφίας είναι άγνωστη.
Η θεραπεία, αν απαιτηθεί εξαιτίας της έντονης δυσμορφίας, είναι η χειρουργική πλαστική αποκατάσταση.
Τέλος, υπάρχει και η επίκτητος υποπλασία, που προκαλείται από τραυματισμό σε νεαρή ηλικία. Τραυματισμός που μπορεί να έχει προκληθεί και ιατρογενώς (εξαιτίας ιατρικής παρέμβασης), είτε μετά από ακτινοθεραπεία της περιοχής του θώρακα, είτε μετά από εγχείρηση για αφαίρεση μιας υποτιθέμενης μάζας σε νεαρή έφηβο, που αποδεικνύεται στη συνέχεια ότι δεν ήταν τίποτε άλλο παρά μία πρώιμη ή ασύμμετρη φυσιολογική διόγκωση του αδένα.
5. Ανισομαστία ( Ιδιοπαθής Ασυμμετρία)
Όπως είναι γνωστό, στις περισσότερες γυναίκες το μέγεθος του ενός μαστού είναι ελαφρά διαφορετικό από του άλλου. Όταν αυτή η διαφορά είναι πολύ μεγάλη, τότε η κατάσταση ονομάζεται ανισομαστία.
Η ανισομαστία είναι περισσότερο μια παραλλαγή του φυσιολογικού, παρά μία ανωμαλία. Αν είναι πολύ έντονη, μπορεί να προκαλέσει ψυχολογική επιβάρυνση στη γυναίκα.
Σε τέτοιες, σπάνιες, περιπτώσεις μπορεί να βοηθήσει η χειρουργική διόρθωση.
6. Έκτοπος Μαστός
Ως έκτοπος μαστός χαρακτηρίζεται ο μαζικός αδένας που βρίσκεται εκτός της καθορισμένης σωματικής περιοχής ανάπτυξης του. Συνήθως δεν συνοδεύεται από επιπρόσθετη θηλή.
Υπάρχει στο 1 – 6% των γυναικών. Στο 1/3 περίπου των περιπτώσεων ο έκτοπος μαζικός αδένας βρίσκεται σε περισσότερες από μία θέσεις.
Συνηθέστερη θέση εμφάνισης έκτοπου μαζικού αδένα είναι η μασχάλη (όπως φαίνεται και στη φωτογραφία στη δεξ. Μασχάλη).
Κλινικά γίνεται αντιληπτός ως διόγκωση που αυξάνει σε μέγεθος και μπορεί να είναι ευαίσθητη όπως και ο υπόλοιπος μαστός λίγο πριν την έλευση της εμμήνου ρύσεως. Επίσης, μπορεί να εμφανίσει όλων των ειδών τα προβλήματα που παρουσιάζει ο μαζικός αδένας που βρίσκεται στη φυσιολογική του θέση (π.χ. καρκίνο, κύστεις και ινοαδενώματα).Δεν πρέπει να συγχέεται με την τοπική συσσώρευση λίπους, που είναι συνήθης σε παχύσαρκες γυναίκες με μεγάλο στήθος και δίνει παρόμοια κλινική εικόνα.
Στην μαστογραφική απεικόνιση, στη λοξή προβολή (MLO), μπορεί εύκολα να ξεχωρίσουν τα χαρακτηριστικά του μαζικού αδένα από εκείνα του λίπους και να διαφοροδιαγνωστεί αν το «εξόγκωμα» που προβάλει στην περιοχή της μασχάλης είναι συσσώρευση λίπους ή έκτοπος μαζικός αδένας. Αλλά και στην ψηλάφηση, το λίπος γίνεται αντιληπτό ως μάζα με μεγαλύτερη μαλθακότητα.
Συνήθως αποφεύγεται η χειρουργική επέμβαση, για το φόβο επιπλοκών, που μπορεί να οδηγήσουν και σε πιο μακροχρόνιες συνέπειες στη μασχάλη και το άνω άκρο. Αν προκαλεί ιδιαίτερη ενόχληση, η προσεκτικά σχεδιασμένη χειρουργική αφαίρεση ή ο συνδυασμός χειρουργικής αφαίρεσης του μαζικού αδένα και λιποαναρρόφησης του λιπώδους στρώματος αποτελούν τις κατάλληλες επιλογές.
7. Γιγαντομαστία (Υπερτροφία)
Όταν το μέγεθος του στήθους είναι υπερβολικά μεγάλο, τότε η κατάσταση ονομάζεται υπερτροφία των μαστών ή γιγαντομαστία.
Αυτή μπορεί να παρατηρηθεί κατά την εφηβεία (οπότε απαιτείται να διερευνηθούν υπάρχουσες ορμονικές διαταραχές και να προσεχθεί ο ψυχολογικός αντίκτυπος που έχει στις κοπέλες), κατά την ενήλικη ζωή, την εγκυμοσύνη και μετά από λήψη ορισμένων φαρμάκων (π.χ κορτικοστεροειδή, αντιεπιληπτικά, σιμεθίδινη κ.λ.π.).
Η χειρουργική επέμβαση (σμίκρυνση στήθους) μπορεί να γίνει όταν η κατάσταση δημιουργεί ψυχολογικά ή σωματικά προβλήματα, όπως π.χ. άλγος και επιβάρυνση της σπονδυλικής στήλης (από το βάρος των μαστών) και συχνές επιμολύνσεις (μυκητιάσεις) στο δέρμα της κάτω επιφανείας των μαστών.
Δυστυχώς είναι ακατανόητο γιατί στη χώρα μας υπάρχουν δυσκολίες στην ασφαλιστική κάλυψη των εξόδων γι΄αυτές τις επεμβάσεις, όταν η αναγκαιότητα τους προέρχεται σπανιότερα από την αισθητική βελτίωση της εικόνας του σώματος της γυναίκας και πολύ συχνότερα από την ανάγκη ανακούφισης και ελάττωσης των πολλαπλών προβλημάτων που δημιουργεί στην γυναίκα αυτή η κατάσταση.
8. Δυσμορφίες Θωρακικού Τοιχώματος ( Σύνδρομο Polland)
Σπάνια κατάσταση που συνήθως αφορά την μία πλευρά.
Εμφανίζεται πιο συχνά στους άνδρες, από ό,τι στις γυναίκες.
Στο σύνδρομο υπάρχουν είτε όλα είτε μερικά από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: αμαστία ή υποπλασία του μαστού, αθηλία, απουσία του μείζονα ή ελάσσονα θωρακικού μυός (των μυών κάτω από τους μαστούς) και μερικές φορές των χόνδρινων τμημάτων των πλευρών, ανωμαλίες της κλείδας και ανωμαλίες του άνω άκρου, π.χ. συνδακτυλία (κολλημένα μεταξύ τους δάκτυλα), ατροφία μέλους.
Στην απλή μορφή υπάρχει ετερόπλευρη απλασία ή υποπλασία του μαστού, το σύμπλεγμα θηλής – θηλαίας άλω λείπει ή είναι ατροφικό και βρίσκεται πιο κοντά στη μασχάλη, ενώ (και αυτό είναι χαρακτηριστικό του συνδρόμου) λείπει το στερνο- πλευρικό τμήμα του μείζονα θωρακικού μυός, ενώ εκείνο προς την κλείδα έχει τριγωνικό σχήμα.
Σε μια πιο βαρείας μορφή εμφάνιση του συνδρόμου μπορούν να λείπουν και άλλοι μύες του θωρακικού τοιχώματος (ο έλασσων θωρακικός, ο πρόσθιος οδοντωτός κ.α) καθώς και πλευρές. Ταυτόχρονα εμφανίζονται και ανωμαλίες στην ωμοπλάτη και στο σύστοιχο άνω άκρο κλπ.
Αυτός ο διαχωρισμός του συνδρόμου σε δύο μορφές έχει περισσότερο πρακτική αξία για την πλαστική αποκατάσταση της δυσμορφίας.
Η χειρουργική αποκατάσταση αφενός σκοπεύει στην αποκατάσταση της σταθερότητας του θωρακικού τοιχώματος , όταν υπάρχει πρόβλημα, και στην αποκατάσταση της μάζας στην περιοχή του μαστού με ένθεμα στις ελαφριές περιπτώσεις ή μυοδερματικό κρημνό.
Η αιτιολογία δεν είναι διευκρινισμένη.