Η ΑΥΤΟΕΞΕΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΣΕΙΣ
Όσα θα διαβάσετε σε αυτή την ενότητα γράφτηκαν για να σας βοηθήσουν να εξοικειωθείτε καλύτερα με το στήθος σας, με πληροφορίες που χρειάζεστε για να μπορείτε να ελέγχετε η ίδια, με περισσότερη γνώση και ακρίβεια, την εμφάνιση και τη σύσταση των μαστών σας.
Oι γνώσεις που θα αποκτήσετε δεν υποκαθιστούν σε καμία περίπτωση την προσωπική επαφή με το γιατρό σας, ο οποίος είναι ο βασικός σας σύμβουλος όχι μόνο σε θέματα που αφορούν το στήθος, αλλά και γενικότερα σε ό,τι έχει σχέση με την υγεία σας.
Με όσα διαβάσετε σε αυτήν την ενότητα, δηλ. τις λεπτομέρειες της φυσιολογικής κατασκευής των μαστών σας, καθώς και το ποια είναι τα σημάδια που φανερώνουν ότι κάτι δεν είναι φυσιολογικό, δεν μετατρέπεστε σε γιατρό του εαυτού σας. Αυτό που κερδίζετε είναι να αντιλαμβάνεστε έγκαιρα τις αλλαγές στο στήθος σας και ιδιαίτερα αυτές που χρειάζονται ιατρική εξέταση και συμβουλή.
Εισαγωγικές παρατηρήσεις:
- Με τον όρο αυτοεξέταση εννοούμε την τακτική και συστηματική εξέταση των μαστών από την ίδια τη γυναίκα, που έχει ειδικά εκπαιδευτεί για αυτό το σκοπό. Η σποραδική, χωρίς μέθοδο, παρατήρηση ή ψηλάφηση των μαστών δεν είναι αυτοεξέταση.
- Η αυτοεξέταση των μαστών προτάθηκε ως μέθοδος έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού πριν από 70 περίπου χρόνια. Το βασικό σκεπτικό ήταν πως αφού οι περισσότερες γυναίκες ανακαλύπτουν οι ίδιες την ύπαρξη του καρκίνου στο μαστό τους, θα ήταν καλύτερα η κάθε γυναίκα να μάθει πως να εξετάζει σωστά το στήθος της, έτσι ώστε να μπορεί να ανακαλύπτει τον καρκίνο σε όσο το δυνατό πιο αρχικό στάδιο. Αυτό το σκεπτικό το ενίσχυσαν κάποιες μελέτες που έγιναν στη συνέχεια και έδειξαν ότι οι όγκοι που ανακάλυπταν οι γυναίκες με την αυτοεξέταση ήταν όντως μικρότερου μεγέθους.
- Πριν αρκετά χρόνια, η αποτελεσματικότητα της αυτοεξέτασης αμφισβητήθηκε από δύο πολύ μεγάλες μεγάλες μελέτες (στην Κίνα και στην Ρωσία) έδειξαν ό,τι με αυτήν δεν μειώνεται η θνητότητα από καρκίνο του μαστού.
- Σήμερα οι περισσότερες αντικαρκινικές εταιρείες και οργανώσεις παρέχουν συμβουλές αυτοεξέτασης, θεωρώντας μία χρήσιμη που δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί, αλλά και από την οποία δεν πρέπει να αναμένονται υπερβολικές προσδοκίες. Σε συνδυασμό με την κλινική εξέταση από γιατρό και τη μαστογραφία αποτελούν τις καλύτερες υπάρχουσες δυνατότητες έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου του μαστού.
- Ο τακτικός έλεγχος των μαστών με αυτοεξέταση μπορεί να φανεί χρήσιμος σε ειδικές περιπτώσεις όπως είναι η έγκαιρη ανακάλυψη των ενδιάμεσων καρκίνων, δηλαδή εκείνων των καρκίνων που εμφανίζονται στο μεσοδιάστημα μεταξύ δύο μαστογραφικών προληπτικών ελέγχων.
- Επιπρόσθετα στην επιχειρηματολογία υπέρ της αυτοεξέτασης συνηγορεί και το επιχείρημα πως κανείς δεν μπορεί να συστήσει στις γυναίκες να περιμένουν ένα ή δύο χρόνια, όσο δηλαδή είναι ο χρόνος που μεσολαβεί μεταξύ των τακτικών προληπτικών εξετάσεων από γιατρό ή με μαστογραφία, για να μάθουν αν υπάρχει κάτι στο στήθος τους. Εφ’ όσον η έρευνα του σώματος μας είναι μία στοιχειώδης και αυτόματη ενέργεια, ας γίνεται τουλάχιστον με όσο το δυνατό περισσότερη γνώση και μέθοδο.
- Σε κάθε, όμως, περίπτωση δεν πρέπει να οδηγήσει σε υπερεκτίμηση των δυνατοτήτων μίας γυναίκας να ανακαλύπτει η ίδια τις παθήσεις του μαστού.
Ποιες γυναίκες θα πρέπει να κάνουν αυτοεξέταση;
- Οι περισσότερες αντικαρκινικές εταιρείες και οργανώσεις συνιστούν να αρχίζει η αυτοεξέταση από την ηλικίας των 20 ετών. Σ’ αυτή την ηλικία έχουν πλέον διαμορφωθεί οι μαστοί και έτσι η γυναίκα μπορεί πλέον να γνωρίσει και να αντιλαμβάνεται το πώς είναι η φυσιολογική εμφάνιση και σύσταση τους. Ταυτόχρονα, η τακτική αυτοεξέταση απ’ αυτή την ηλικία συμβάλει στο να γίνει αυτή μια πρακτική ρουτίνας από τη μεριά της γυναίκας.
Δεν θα πρέπει, βέβαια, οι γυναίκες να αγνοούν πως σε τόσο νεαρές ηλικίες η εμφάνιση καρκίνου του μαστού είναι μία εξαιρετικά σπάνια κατάσταση. - Οι γυναίκες μετά τα 40 συνδυάζουν την αυτοεξέταση με τον τακτικό κλινικό και μαστογραφικό προληπτικό έλεγχο..
- Η αυτοεξέταση πρέπει να γίνεται και από τις ηλικιωμένες γυναίκες. Σ’ αυτές μάλιστα μπορεί να φανεί περισσότερο χρήσιμη, στο βαθμό που ο καρκίνος είναι πιο συχνός στις μεγάλες ηλικίες και με την απίσχνανση των μαστών η ανακάλυψη ενός νέου όζου γίνεται ευκολότερα.
- Oι γυναίκες πρέπει να συνεχίζουν την αυτοεξέταση και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Μόνο που σε αυτές τις περιπτώσεις αυτό που ήξεραν ως το φυσιολογικό στήθος τους δεν ισχύει, καθώς οι ορμονικές αλλαγές έχουν σημαντικά αλλάξει το μέγεθος, τη σύσταση και την ευαισθησία του οργάνου.
- Oι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε μαστεκτομή ή αφαίρεση όγκου με διατήρηση του μαστού πρέπει και αυτές να κάνουν τακτικά αυτοεξέταση, τόσο στον άλλο μαστό, όσο και στο χειρουργημένο. Ξεχωριστή προσοχή πρέπει να δοθεί στην ψηλάφηση της περιοχής της ουλής του χειρουργείου καθώς και γύρω από αυτήν.
- H αυτοεξέταση των μαστών αφορά και τους άνδρες, οι οποίοι εμφανίζουν και αυτοί καρκίνο του μαστού, αλλά , βεβαίως, πολύ σπάνια.
Κάθε πότε πρέπει να γίνεται η αυτοεξέταση;
- Η αυτοεξέταση συστήνεται να γίνεται μία φορά το μήνα.
- Για τις γυναίκες σε παραγωγική ηλικία (κατά τη διάρκεια των χρόνων που έχουν έμμηνο ρύση) ο καλύτερος χρόνος για αυτοεξέταση είναι μία εβδομάδα μετά την εμφάνιση της εμμήνου ρύσεως (περιόδου). Σ’ αυτό το χρονικό διάστημα ο μαστός έχει λιγότερο οζώδη σύσταση και δεν είναι πρησμένος (δεν έχει τάση).
- Mην εξετάζετε του μαστούς σας όσο έχετε την περίοδο σας.
- Oι γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά χάπια συνιστάται να κάνουν αυτοεξέταση την ημέρα που αρχίζει η λήψη χαπιών από το καινούργιο πακέτο.
- Στην περίοδο του θηλασμού, η γυναίκα είναι καλό να εξετάζει τους μαστούς της μετά που θα ολοκληρώσει ένα πλήρη θηλασμό του νεογνού ή του βρέφους (αφού δηλ. το παιδί έχει πιει όλο το διαθέσιμο γάλα που υπήρχε τη στιγμή του θηλασμού). Τα ευρήματα εδώ μπορεί να διαφέρουν. Στο κεφάλαιο για το μαστό την περίοδο του θηλασμού δίνονται σχετικές οδηγίες.
- Oι γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση είναι καλό να εξετάζουν τους μαστούς τους κάποια σταθερή ημερομηνία. Αυτή μπορεί να είναι η ίδια που συνήθιζαν να κάνουν αυτοεξέταση παλαιότερα ή να επιλέξουν μία ευκολομνημόνευτη ημερομηνία, όπως π.χ. κάθε 1η ή 2ή ή 15η του μηνός.
- Το παραπάνω ισχύει και για τις γυναίκες που η περίοδος διεκόπη εξ’ αιτίας αφαίρεσης των γεννητικών οργάνων (υστερεκτομή).
Βασικές αρχές.
- Όπως καθημερινά διαθέτετε χρόνο για την περιποίηση του προσώπου σας, έτσι και για τη φροντίδα του στήθους σας μπορείτε να αφιερώσετε λίγο από το χρόνο σας – και αυτό μόνο μια φορά το μήνα Η πλήρης εξέταση διαρκεί λιγότερο από 3 λεπτά (στην αρχή λίγο περισσότερο). Αν βιάζεστε, είναι καλύτερα να αναβάλετε την αυτοεξέταση, για κάποια άλλη ώρα που θα έχετε διαθέσιμο χρόνο.
- Για να ελέγξετε το στήθος σας πρέπει να είστε χαλαρές και ήρεμες. Αν είστε αγχωμένες, με κακή διάθεση ή στεναχωρημένες, επιλέξετε κάποια άλλη χρονική στιγμή για την αυτοεξέταση.
- Όσα θα διαβάσετε στη συνέχεια μπορεί να σας φανούν δύσκολα στην εφαρμογή τους. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτό δεν ισχύει. Αν μια φορά ακολουθήσετε τις οδηγίες, η διαδικασία στη συνέχεια θα σας φανεί πολύ εύκολη. Εξ’ άλλου και στην περιποίηση του προσώπου σας ακολουθείτε κάποια συγκεκριμένη μέθοδο, πάρ’ όλο που επειδή είναι πια ρουτίνα δεν το προσέχετε.
- Την αυτοεξέταση μπορεί να την κάνετε στο μπάνιο σας ή στην κρεβατοκάμαρα, εκεί δηλ. που μπορεί να γυμνωθείτε από τη μέση και πάνω και υπάρχει στη διάθεση σας ένας μεγάλος καθρέπτης (και ένα κρεβάτι να ξαπλώσετε, αν χρειαστεί).
- Ο χώρος που θα κάνετε την αυτοεξέταση πρέπει να είναι καλά φωτισμένος.
- Mία βασική αρχή για την εξέταση των μαστών είναι να συγκρίνετε τον ένα με τον άλλο καθώς και την κάθε περιοχή του ενός με την αντίστοιχη του άλλου.